رهگیری یا ردیابی مواد اولیه چیست؟
امکان ردیابی مواد اولیه مورد استفاده در تولید محصولات ، یکی از مهمترین و در عین حال پیچیده ترین فرآیندهایی است که میبایست کارخانجات تولیدی و صنعتی در مقیاس متوسط و بزرگ همواره در دستور کار خود داشته باشند. به دلیل مشکل بودن و پیچیده بودن این فرآیند، بسیار پیش آمده است که مجموعه هایی استفاده و اجرای آنرا معلق کرده یا در درجه پایینتری از اولیوت های خود قرار میدهند. ولی اگر بدانیم این پروسه چقدر میتواند در فرآیندهای تولیدی و بازرگانی به مجموعه ما کمک کند، هرگز از آن چشم پوشی نخواهیم کرد. ردیابی یا رهگیری مواد اولیه به زبان ساده عبارتست از پایش مواد اولیه یا کالاهای نیم ساخته خریداری شده از تامین کنندگان (یا تحویل گرفته شده از پیمانکاران) در تمامی فرآیندهای انبارداری، تولید، فروش و خدمات پس از فروش.
الف) با ردیابی و رهگیری چه اهدافی خواهیم داشت؟
- پایش و ارزیابی تامین کنندگان و پیمانکاران: اینکه بدانیم هر ماده اولیه که در تولید محصول استفاده شده است از چه فروشنده ایی و در چه زمانی دریافت شده است.
- رضایتمندی و جلب اعتماد مشتریان و کاهش هزینه های نگهداری و خدمات پس از فروش: عدم استفاده از مواد اولیه نامرغوب در تولید محصول ، بطور فزاینده ایی امکان برگشت محصول از سمت مشتری یا بروز مشکل در آنرا به حداقل میرساند.
- کمک به مدیران جهت تصمیم گیری بهتر: با پایش و ارزیابی تامین کنندگان، مدیران میتوانند تصمیم گیری نمایند که با یک تامین کننده یا پیمانکار ادامه همکاری بدهند یا خیر. یکی از عوامل دخیل در این ارزیابی قطعا کیفیت و نحوه خرید مواد اولیه از آنها خواهد بود.
- کاهش هزینه های تولید ناشی از اضافه کاری یا دوباره کاری: با پایش مواد و کالاها در هنگام تولید میتوان اجزایی از آنها را که دارای کیفیت نامطلوب هستند یا استفاده از آنها باعث بروز مشکل در خطوط تولید میگردند را از مراکز هزینه تولید حذف نمود.
- انبارگردانی بسیار سریع و دقیق : بدیهی است که الصاق کدهای رهگیری به کالاها ، انجام عملیات انبار گردانی در انبارها یا مراکز هزینه را دقیقتر و سریعتر خواهد نمود.
ب) ردیابی و رهگیری چگونه در یک نرم افزار یکپارچه اعمال میشود؟
بدیهی است انجام فرآیند ردیابی کالاها بدون استفاده از یک نرم افزار قدرتمند با زیر سیستمهای کامل اجرایی نخواهد بود. پروسه های ردیابی بطور مستقیم زیر سیستمهای انبار صنعتی، فروش و بازرگانی، سیستم های تولید و نرم افزار خدمات پس از فروش و همچنین بطور غیر مستقیم تمامی زیر سیستمهای یک بسته یکپارچه نرم افزاری را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.
در ابتدای ورود کالاها (مواد، نیم ساخته، محصول) به انبار ، بسته به اینکه از چه فروشنده یا پیمانکاری تامین شده است ؛ نرم افزار یک کد رهگیری که میتواند یونیک (غیر تکراری) باشد را به آن کالای خاص الصاق خواهد نمود. توجه داشته باشید که همان کالا برحسب نحوه خرید یا زمان خرید میتواند کد رهگیری های متفاوتی داشته باشد و اساسا موضوع اصلی نیز همین است که علاوه بر کد یکسان کالا، کدهای رهگیری متفاوت و سریالیزه شده نیز در اختیار کاربران و مدیران قرار گیرد. به طور خاص در نرم افزارهای مهفا ، نحوه ساخت کد رهگیری توسط سیستم بصورت اتوماتیک انجام میگیرد و فقط کاربران میتوانند چگونگی ساخت آنرا در ابتدای دوره تنظیم نمایند. به عنوان مثال میتوانند نحوه ساخت کدهای رهگیری را به عواملی همچون سال، ماه، کد تامین کننده، کد انبار و ... مرتبط نمایند.
پس از قرار گرفتن کالاها در انبارها ، نرم افزار برنامه ریزی تولید و برنامه ریزی مواد براساس درختهای محصول (BOM) و چرخه های تولیدی (OPC) مواد اولیه مورد نیاز جهت تولید محصول را از نرم افزار انبار فراخوانی خواهد کرد. در ادامه پروسه های تولید از برنامه ریزی تا کنترل تولید ، کدهای رهگیری یا ردیابی به همراه کالاها خواهند بود و پس از تولید محصول نهایی نیز مشخص است که محصول فوق از چه کالاهایی و با چه کدهای رهگیری تولید گردیده است.
در هنگام فروش محصول و حتی پس از فروش محصول نیز این مورد قابل ردیابی و گزارشگیری خواهد بود.
انجام مجموعه فرآیندهای بالا ،در نهایت مجموعه را به اهداف خود در این زمینه که در بخش اول این مقاله بدان اشاره کردیم رهنمون خواهد ساخت.